کلاسترینگ اقتصادی، راهکار نجات کشورها در شرایط رکود_x000D_  _x000D_ پس از فروپاشی شوروی و تقسیم جغرافیایی این امپراطوری به حوزه‌های سیاسی کوچک‌تر، شمال غرب آسیا شاهد شکل‌گیری کشورهایی با اقتصادهای خرد و کم‌توان بود که دوران پساکمونیستی را به سختی می‌گذراندند و مردم این کشورها با گرسنگی و بیکاری و فقر دست به گریبان بودند. اما برخی از این کشورها با به‌کارگیری الگوی جدید اقتصادی مبتنی بر همکاری و سرمایه‌گذاری مشترک به توسعه نسبی در حوزه صنعت و تکنولوژی رسیدند. _x000D_ همکاری اقتصادی روسیه و اوکراین در شمال غرب آسیا بهترین نمونه از این توسعه مشترک است. در منطقه اروپای شرقی نیز وضعیت مشابهی وجود دارد و زبان تقریبا مشابه و فرهنگ یکسان، به کشورهای لهستان، مجارستان و جمهوری چک اجازه داده است که در یک خوشه اقتصادی قرار گرفته و با کمک هم، یک ائتلاف قدرتمند اقتصادی شکل دهند. به این نوع همکاری‌های اقتصادی، کلاسترینگ یا خوشه‌بندی می‌گویند._x000D_ کتاب «توسعه صنعتی بلوک شرق در دوره پساکمونیستی» به بررسی شیوه‌های متفاوت ایجاد ائتلاف اقتصادی توسط روسیه و اوکراین به عنوان یک خوشه و لهستان، مجارستان و جمهوری چک به عنوان خوشه دیگر پرداخته است و نشان می‌دهد که چطور یک هدف مشترک اقتصادی در دو منطقه متقاوت و با دو رویکرد واگرا اجرا شده و در هر دو صورت نیز موفق عمل کرده و نتایج درخشانی بر جای گذارده است._x000D_ این کتاب با بیان تجربه واقعی کشورها و رویکرد تحلیلی مبتنی بر اطلاعات آماری، منبع بسیار خوبی است برای دانشجویان و پژوهشگرانی که قصد دارند الگوی مشابهی را برای ایران و کشورهای همسایه تصویر کرده و برای رشد اقتصادی کشورهای منطقه خاورمیانه مدل مبتنی بر ائتلاف اقتصادی ارائه دهند._x000D_ منظور از ائتلاف اقتصادی یا کلاسترینگ اقتصادی این است که چند کشور با وجوه اشتراک اقتصادی، فرهنگی، سیاسی، زبانی، جغرافیایی یا ... در قالب یک کارگروه، برنامه‌های اقتصادی و پروژه‌های اجرایی مشترک را در نظر گرفته و بر اساس یک طرح تقسیم کار و تقسیم سرمایه‌گذاری، هریک به نوبه خود برای به ثمر رسیدن این برنامه‌ها و بهره‌مندی از بخش مشخصی از سود حاصله تلاش نمایند. این روش در صورت اجرای صحیح ممکن است به ظهور یک قطب اقتصادی چندملیتی منجر شود که در قالب ایجاد شرکتی چندملیتی یا برندی بین‌المللی بروز می‌کند. در واقع کلاسترینگ در برخی مواقع منجر به Joint Venture‌ می‌گردد._x000D_ شرکت افسانه‌ای سونی‌اریکسون حاصل یک کلاسترینگ بین‌المللی موفق بین ژاپن و سوئد است. همچنین شرکت ائتلافی Japan Display یک نمونه منحصربفرد از همکاری ملی شرکت‌های ژاپنی سونی، توشیبا و هیتاچی در صنعت تحقیق، توسعه و تولید صفحات نمایشگر با تراکم پیکسلی بالا است که برای مقاله با رقبای کره‌ای مانند سامسونگ و ال‌جی شکل گرفت._x000D_ در ادامه به برخی از سرفصل‌هایی که در کتاب توسعه صنعتی بلوک شرق در دوره پساکمونیستی آمده است اشاره می‌کنیم:_x000D_ _x000D_ ائتلاف راهبردی بین‌المللی فرصتی برای رشد بنگاه‌های بومی_x000D_ شبکه‌های صنعتی بین‌المللی در میانه فرایند مدرن‌سازی با رهبریت بومی_x000D_ درک پیوند میان شرکت‌های فراملیتی و بازسازی و تجدید ساختار صنعتی_x000D_ معرفی مدل‌های مبتنی بر انحصار چندقطبی_x000D_ جداسازی عمودی، ادغام و بازادغام هولدینگ‌ها_x000D_ نقش سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی در توسعه صنعت و اقتصاد_x000D_ رشد بنگاهی از طریق کارآفرینی و هم‌سویی شبکه‌ای_x000D_ و ..._x000D_ _x000D_ در انتها لازم به ذکر است که ترجمه روان این کتاب با همت و تلاش استاد ارجمند و صاحب‌نظر اقتصادی کشور، جناب آقای محمدابراهیم محجوب انجام شده که با دقت نظر بالای ایشان همراه بوده و این کتاب را به منبعی موثق برای کارشناسان و برنامه‌ریزان صنعتی و اقتصادی کشور تبدیل کرده است.