پیشگفتار
کشور صربستان از جمله کشورهای اروپایی است که تمایل زیادی به کار با ایران، نشان می‌دهد و این همکاری به‌خصوص در زمینه‌های کسب‌وکار مشترک اعم از گردشگری، بازرگانی و صنعتی بسیار حائز اهمیت است. صربستان کشوری است با کمتر از هفت میلیون جمعیت و ظرفیت‌های محدود اقتصادی که بازار کوچکی تلقی می‌گردد، اما نقش آن به‌عنوان یک «هاب تجاری» برای ایران مهم است و به‌خصوص می‌تواند کانالی برای صادرات کالای ایران به بازارهای اروپایی تلقی گردد. لذا بهترین وضعیت برای یک شرکت ایرانی زمانی تحقق می‌یابد که سرمایه کافی داشته باشد و بتواند کسب‌وکاری را در صربستان مستقر و از آنجا با بازار صربستان و دیگر بازارهای اروپایی کار کند یا یک طرف صرب بپذیرد که نماینده فروش محصولات ایرانیان در بازارهای خارجی شود.
قوانین اقتصاد آزاد و زیرساخت‌های موجود در صربستان این امکان را برای شرکت‌های خارجی فراهم می‌نماید که به‌راحتی کسب‌وکار خود را مستقر کنند و هیچ محدودیتی نیز برای فعالیت اقتصادی متنوع شرکت‌های داخلی و خارجی صربستان وجود ندارد. 
مشکلی که در زمان نگارش این کتاب گریبان‌گیر اقتصاد ایران است، نه صرف موضوع تحریم‌ها، بلکه فقدان استراتژی کار با صربستان است. کارشناسان تجارت خارجی در حوزه دولت، این مهم را به‌خوبی درک کرده‌اند اما بخش خصوصی ایران و به‌خصوص صاحبان صنایع از تمرکز و بررسی بر بازارهای خارجی بازمانده‌اند و علی‌رغم معرفی فرصت‌ها و منافع از سوی وابستگان بازرگانی و سفارتخانه‌ها در خارج کشور، به دلیل نگرانی و ابهام از وضع اقتصادی کشور در داخل از یک‌سو و تمرکز بیشتر بر بازار داخلی ایران از سوی دیگر به سختی به کار با بازارهای خارجی تمایل نشان می‌دهند.
مسئله دیگر، در ضعف دانش زبان خارجی فعالان اقتصادی و بازرگانی ایرانی، به‌خصوص زبان انگلیسی است که در صربستان اکثریت جامعه به آن آشنایی دارند و فرصتی برای تعامل تلقی می‌گردد. نباید نادیده گرفت که زبان خارجی به یک فرد در سطح بین‌المللی شخصیتی می‌دهد که به‌راحتی مذاکره کند و تأثیر مطلوبی بر مخاطبین خارجی خود بگذارد. شاید یکی از دلایل ضعف اعتماد به نفس در بسیاری از بازرگانان ایرانی از این موضوع ناشی می‌شود که با توجه به ظرفیت بسیار خوبی از فارغ‌التحصیلان رشته‌های زبان‌های خارجی در ایران، می‌توان برخی کاستی‌های روابط بازرگانی خارجی را با به‌کارگیری این ظرفیت از نیروهای آشنا به زبان کشور، رفع نمود.
با توجه به غیبت نسبتاً طولانی حضور اقتصادی و بازرگانی ایران در بازارهای اروپایی و سخت‌تر شدن وضعیت تحریم‌های اقتصادی علیه ایران، کشور اروپایی صربستان و علاقه‌مندی مردمان آن به ایرانیان، فرصتی برای هدایت تجارت خارجی این کشور در قاره اروپا و حتی اوراسیا تلقی می‌گردد. اقدام وزارت صنعت، معدن و تجارت و سازمان توسعه تجارت ایران در انتصاب رایزن (وابسته) بازرگانی در صربستان و مونته‌نگرو، گام بزرگی برای تقویت حضور و نهادینه کردن کسب‌وکار ایرانی در منطقه بالکان و قاره اروپا محسوب می‌گردد. 
بدون شک، همکاری شرکت چاپ‌ونشر بازرگانی با رایزن بازرگانی ایران در صربستان در انتشار کتاب حاضر یکی از مهم‌ترین ماموریت‌های اطلاع‌رسانی به جامعه تجاری ایران خواهد بود و با به‌روزرسانی سالانه می‌تواند مجرای انتقال دانش بازار هدف به صادرکنندگان و صاحبان صنایع ایرانی باشد.
کار سیستمی جامعه تجاری کشور با مجموعه وزارت صمت و سازمان توسعه تجارت ایران، فرآیند احیای تجارت ایرانی را در اروپا کلید خواهد زد و لذا ضروری است بازرگانان و شرکت‌های دارای مزیت ایرانی در قبال اطلاع‌رسانی فرصت‌های بازار فعالانه پاسخ مثبت دهند و به نمایندگان کشور در خارج اعتماد نشان دهند. این نکته را نباید نادیده گرفت که حتی در سخت‌ترین شرایط می‌توان موفق بود. تجارت بین‌الملل افراد پویا و علاقه‌مند می‌خواهد و محافظه‌کاری، آفتی برای منافع تجارت و سرمایه‌گذاری ایران خواهد بود. در شرایط کنونی این طرز تلقی باید کنار گذاشته شود که «سرمایه‌گذاری حتما خروج سرمایه و منافع از کشور است» و به‌جای آن، باید سرمایه‌گذاری در خارج به‌گونه‌ای مدیریت شود که منجر به بازگشت سود چند برابری به کشور گردد. لذا انتظار این است، مکانیسمی برای بازگشت سود سرمایه‌گذاری‌ها در خارج کشور با همت دستگاه دولتی مسئول و بخش خصوصی طراحی و فعال گردد.
این نوشتار تلاشی است که ضمن پرداخت به بازار کشورهای صربستان و مونته‌نگرو اندیشه نوینی را در تجارت و سرمایه‌گذاری خارجی با اندیشمندان و صاحبان کسب‌وکار ایرانی به اشتراک گذارد.
فرازچمنی
 اردیبهشت 1403