مقدمه
میهن عزیزمان از جاماندگان حرکت جهانی تجاری و تکنولوژیکی دنیا است.
لذا به هر دلیل سیاسی، اقتصادی، اجتماعی یا مدیریتی که باشد بر ماست که با
شتاب خود را به روز کنیم و خود را به قافله تجارت مدرن جهانی برسانیم که صدای
زنگولههای آن در جاده ابریشم یا طلا در حال خاموشی است، همان جاده ابریشمی
که با اعتبارات و افتخارات جهانی در آن هزاران سال سرآمد دیگر تمدنها و کشورها و
شهرها در کسب درآمدهای بازرگانی بودیم. هماکنون بیش از سه هزار سال از تعاملات
مبتنی بر آن جاده بازرگانی بینالمللی آسیایی میگذرد. تجارت فراسرزمینی کهنی که
مبتنی بر اطلاعات کاروانها و سفرهای بازرگانان دیگر مناطق به مکانهای جدید
استوار بود و فرصتهای فروش و پتانسیلهای خرید از این طریق خبررسانی میشد.
درواقع آنچه در بازار دیده میشد و یا کمبود کالا یا خدماتی در بازار ، حاصل نگرش
عینی تجار و تقاضای بازار بود که برآن اساس یا کالایی با ارزش و کمیاب در نقطهای
از این جاده تجاری جهت صادرات به مکانی دیگر خریداری میشد و یا کمبودها
حاکی از تقاضای بازار جهت عظیمت به منابع آن کالا در دیگر مناطق جهان و
واردات از آنجا به بازار پررونق دیگری داشت. این اطلاعات مستلزم زمانهای طولانی
بود و صحت و سقم آن هم جای سئوال داشت. بعضاً کمبودی در یک بازار تا زمان
عرضه از مکانی بعضاً دور با رقبای دیگر و نزدیکتر گاهاً اشباع میشد. و حتی در
بسیاری از مواقع هرگز کالایی با تقاضای بالا به بازار مورد اشتیاق آن نمیرسید. آمار و
ارقام دقیقی در دسترس نبود و صرفاً در اذهان تجار و حسابداران بدوی جا میگرفت.
6 آموزش کسب اطلاعات تجارت بین المللی ITC
اگر هم اطلاعاتی مکتوب می گردید صرفاً جهت یک سال نگهداری و تحلیل می شد.
کارشناسی کیفیت و اصالت کالا دقیق نبود و بعضاً افراد خبره و معدودی این امر مهم
را ارزیابی می کردند. خرابی کالا، هزینه تمام شده بالا و راهزنان و عوامل دیگر در عدم
رسیدن به نتیحه تجاری مطلوب مؤثر بودند و محدوده گردش اطلاعات تجاری در
حیطه جاده ابریشم و کمی اطراف آن خلاصه می شد. در آن تجارت قدیمی و تاریخی
کمتر برند مطرح بود و یک برند غالباً منحصر به دست افراد سازنده یا فروشنده خاص
شکل می گرفت که جعل آن هم کار سختی نبود. اطلاعات تجاری معمولاً با مرگ
تجار از بین می رفت، مگر اینکه شاگردی و کارکنانی اطلاعات تجاری مورد نظر را
عمیقاً می آموختند یا مکتوب می کردند.
به طور خلاصه اطلاعات بازارها مبتنی بر آنچه که در آن روز می دیدند مشتمل بر
عرضه و تقاضای عینی بود که محدود و براساس تولیدات و محصولات و خدمات
مردمان آن مکان بود و نیز آنچه تصادفاً و یا با برنامه ریزی از مکان دیگری آورده می شد
که باتوجه به محدودیت های راه ها و سختی حمل ونقل و سفر و خطرات پیش رو فراتر
از دو قاره نمی رفت و آرزوی بازرگانان و عرضه کنندگان بازارها در آن زمان آن بود که
بدانند هم اکنون چه کالاهایی در کجای دنیا تولید یا کشت می شود؟ قیمت آن ها چقدر
است؟ چقدر آن محصولات بازار دارد؟ بزرگ ترین تولیدکنندگان و عرضه کنندگان آن
کالاها چه کسانی هستند و مکان آن ها کجا است؟ رقبای آن محصولات چه کسانی
هستند؟ و مهم ترین مسئله که برای آنان جذابیت داشت و تا امروز نیز باقی است
«اندازه بازار محصولات » بوده است. آیا کفش ایرانی در چین بازار دارد؟ این بازار تا چه
حد است؟ آیا قیمت کفش ایرانی در رقابت با کفش تولیدی محلی چینی پایین تر
است؟ آیا ارزش صادرات به آن مکان را دارد؟ چقدر طول می کشد تا به آن ها برسد؟
از چه مکان های دیگری کفش برای عرضه به بازار چین سرازیر می شود؟ چگونه ثابت
کنیم که کفش ما مرغوب تر است؟ آیا در آن بازار کفش ایرانی را می خرند؟ تجار بزرگ
خریدار کفش در چین چه کسانی هستند؟ آیا قلمرو چین برای ورود کفش های ایرانی
به آن سرزمین مالیات می گیرد؟ این مالیات چقدر است؟ سال های قبل چقدر بوده؟
هد ق 7 م م
اصلاً میزان نیاز بازار کفش در چین جمعاً چقدر است؟ یعنی ما چند جفت کفش
را برای فروش به آن بازار منتقل کنیم؟ طی سالهای گذشته تا کنون بازار کفش در
چین چه نوساناتی داشته است؟ آیا بهتر نیست در کشور خودمان بفروشیم؟ کدام
بهصرفهتر ، راحتتر و بیدردسر تر و سودآورتر است؟ هزینه انبارداری در کشور مقصد
چقدر است؟ و بهطور کلی اندازه بازار و میزان تقاضای بازار چین مبداء جاده ابریشم
برای کفش ایرانی چقدر بوده است؟
اینها و دهها سئوالات دیگر از آرزوها و نیازهای اصلی بازگانان آن زمان بوده است
که دسترسی به آن گنجی محسوب میشده است که بعضاً به سادگی به دیگران
منتقل نمیکردند.
اما امروزه سازمان تجارت جهانی به جهت عادلانهتر نمودن کسب اطلاعات تجاری
برای همه مردم دنیا و نیز متقابلاً جهت اطلاعاتگیری از کشورهای کمتوسعهیافته
فضای مجازی اینترنتی را ایجاد و در دسترس قرارداده است که در حد معجزه از
اطلاعات بازارها خبر میدهد، یعنی فراتر از ذهن عادی و بسیار بیشتر از آنچه خود
مستقیماً وارد یک کشور شوید و بخواهید اطلاعاتی را جمعآوری کنید؛ صرفاً با یک
جستجوی ساده در سایتهایی که ITC ایجادکرده است. این ابزارها با نگاه از بالا
به تمامی کره زمین، مجموعه فعالیتهای خرد و کلان بنگاههای اقتصادی را دقیق
ارزیابی، ثبت و تحلیل میکنند و با ارائه آمارها و گرافها و نمودارهای مفصل تقریباً
هرآنچه مورد نیاز یک بازرگان باشد جهت کسب اطلاعات اولیه بازارها را در اختیار
او میگذارند، و البته برای بسیاری از کشورها از جمله ایران «رایگان ». آمار و ارقام
صادرات، واردات، انواع کالاهای صادرشده و واردشده کشورها، رقبای عرضهکننده
و دهها اطلاعات دیگر را طی سالهای دور تا امروز برای شما ترسیم و تقدیم میکند.
آخرین مقررات و قوانین تجاری و گمرکی و بهداشتی کشورها جهت اطلاع زودهنگام
شما، مناسبترین فرصتهای سرمایهگذاری در بخش کالا و خدمات و صدها
مطالب ارزشمند تجاری را در این سایتهای زیرمجموعه سازمان تجارت جهانی
میتوانید در هر لحظه از شبانه روز مشاهده کنید. و از همه جالبتوجهتر که بیشتر
8 آموزش کسب اطلاعات تجارت بین المللی ITC
شبیه معجزه است تا یک اطلاع رسانی ساده: «پتانسیل های صادراتی » است! در این
سایت با نگاه عمیق از بالا به تمامی بازارهای جهانی، ITC به شما که در کشوری قرار
دارید می گوید برای صادرات به فلان کشور بهتر است این محصولات را بفروشید که
آن ها بسیار نیاز دارند و همسایگان و دیگر رقبا به اندازه شما موفق نخواهند بود. از این
پیام های شگفت انگیز بعضاً حتی رئیس جمهور یک کشور هم بی خبر است. مثلاً ما
سال ها فرش ماشینی به عراق، بلاروس، سوریه، رومانی، آلمان و هند و غیره صادر
کرده ایم، اما مرکز تجارت بین الملل به شمای صادرکننده فرش ماشینی می گوید
«شیلی » بهترین بازار برای فرش ماشینی ایرانی است و بازار بسیار خوبی دارد. آیا
تابه حال به آن بازار فکر کرده بودید؟ ما به شما توصیه می کنیم فرش ماشینی خودتان
را به شیلی بفروشید که بسیار سودآورتر از صادرات به عراق خواهد بود، این هم آمار
دقیق واردات و تشنگی بازار شیلی .... این هم تعرفه های گمرکی .... و این هم رقبای
محدود شما که با قیمت بالا و بعضاً کیفیت پایین تر از شما درحال حاضر به آن
بازار صادر می کنند .... این هم اطلاعات دیگر تکمیلی .... حالا شروع کنید و پول
دربیاورید. بدون هیچ توقع و هزینه ای از ما که ITC هستیم. آیا معجزه نیست؟
ابزارهای مرکز تجارت بین الملل به زبان های مختلف اطلاع رسانی می کند،
اما زبان فارسی ندارد. لذا هم به منظور ترجمه و هم آموزش ساده این سایت های
مهم WTO ، سعی کردیم در این کتاب به طور واضح، خلاصه و قابل فهم و جهت
بهره برداری سریع ایرانی ها از این ابزارهای بی نظیر و یک شروع خوب، به فارسی برای
شما توضیح دهیم. قطعاً کتاب های دیگر و آموزش های حضوری و حتی یادگیری
به زبان انگلیسی، شما را در پیشبرد بهتر و عمیق تر یاری خواهد نمود، اما هدف
ما، آشنا کردن شما با این اقیانوس اطلاعات ناب تجارت جهانی است که شما
را حرکت بدهیم و به درون این اقیانوس هدایت کنیم . این مسیر تجارت جهانی
یک مسابقه نیست که اگر برنده نشویم فقط از پاداش آن بی بهره باشیم. رسیدن ما
و تسلط ما به قواعد بازی تجارت جهانی کنونی یعنی زنده ماندن، یعنی ممانعت
از صدها خودکشی و هزاران مرگ و میر ناشی از فقر . یادگیری تجارت با جهان
هد ق 9 م م
و صادرات به دیگر بازارها یعنی رونق بازار ایران و جاری شدن انرژی و ثروت در
شریانهای شهر ها و روستاها، در سفرههای میلیونها ایرانی. تولید، خرید و فروش
و صادرات به جهان، یعنی امید و زندگی برای تکتک مردم ایرانزمین که همیشه
شایسته و نامآور تجارت، اخلاق، تولید، ابتکار و شجاعت بودند، اما امروز مسیر
جاده ابریشم درخاک ما نخنما شده و صرفاً قدمهای آهسته و خستهای در جادهای
سنگی و کلوخی برمیداریم که منجر به کوچ ناخواسته بسیاری از مردم نازنینمان
شده است. بهویژه جوانان و نخبگان ما که میباید ایران را همچون هزاران سال پیش
درخشش دهند و سرآمد جهان نمایند. خوب اطلاعات کسب کنید، خوب تولید
کنید، خوب بستهبندی کنید، برند خوب انتخاب کنید، برندتان را خوب مدیریت
کنید، مسیرهای صادراتی را خوب انتخاب کنید، قراردادهای محکم و خوب
منعقد کنید، و بازارهای بکری را در اقیانوس تجارت جهانی با استفاده از سایتها
و ابزارهای مرکز تجارت بینالملل ITC زیر نظر سازمان تجارت جهانی WTO بیابید
و قبل از دیگران و با پیروزی بر رقبای خارجی، آن بازارها را فتح کنید و بر قلههای
موفقیت تجاری بلندمدت و مستمر همه جهان با شکوهمندی و قدرت و پشتوانه
هفت هزار سال تاریخ و تجربه کهن پیشینیانمان بایستید.
دکتر مهدی نجات نیا / رویا سیدزاده هره دشت
دیماه 1403