تأمین‌کنندگان و تدارکات

نکته‌های کلیدی برای آینده شرکت شما

در اوت 2011 یک مدیر ارشد تدارکاتِ کمتر شناخته شده، جایگزین مشهورترین مدیرعامل روی کره زمین شد. تیم کوک عمر حرفه‌ای خود را تا آن زمان در بخش‌های پشتیبانی شرکت‌های فناوری و به‌دور از توجه مردم و رسانه‌ها گذرانده بود، اما اکنون همه نگاه‌ها متوجه او بود. کوک پیش از آنکه در مقام معاون ارشد عملیات‌ جهانی به اپل بپیوندد و مسئولیت تدارکات را برعهده گیرد، مدیر سفارشات در آی‌بی‌ام و مدت کوتاهی هم مدیر ارشد تدارکات در کامپک کامپیوترز بود. اما اکنون قرار بود جایگزین نابغه خلاقی شود که بنیان‌گذار شرکت کامپیوتر اپل بوده و پس از وقفه‌ای دوازده‌ساله که شرکت را برای دنبال کردن علائق شخصی ترک کرده بود، به‌عنوان ناجی بزرگ به شرکت بازگشته و اپل را به مظهر جذابیت تبدیل کرده بود: این نابغه تکرارنشدنی، کسی نبود جز استیو جابز.
ترفیع کوک به آن جایگاه ویژه در آن زمان بسیار بحث‌برانگیز بود. بسیاری از ناظران صنعتی مناسب بودن کوک برای مدیریت شرکتی که «سبک» و «ظاهر» در آن اهمیتی شگرف داشت را زیر سؤال بردند. به‌علاوه وقتی کوک آیفون 4اِس را چند ماه بعد رونمایی کرد و با اقبالی اندک از جانب مشتریان روبه‌رو شد، شک و تردید منتقدان بیش از پیش رنگ واقعیت گرفت. نیویورکر گزارش داد: «جلوه‌گری اپل دچار لغزش شده است. برای اولین بار در زمان مدیریت تیم کوک عینکی به‌جای استیو جابز یقه‌اسکی‌پوش، رونمایی از محصولی برگزار شد که می‌توانست یک پرتاب افسانه‌ای برای شرکت باشد، اما تبدیل به برنامه‌ای خسته‌کننده شد.» (1)
البته کسانی هم بودند که از انتصاب کوک به‌عنوان مدیری هوشمند و برجسته استقبال کردند. به‌نظر موافقان، هیئت‌مدیره و جابز که کوک را به‌عنوان جانشینش انتخاب کرده بود، با این انتخاب نشان دادند که می‌دانند چه عاملی اپل را از بقیه متمایز ساخته است: زنجیره تأمین. در دنیای ارتباطات بسیار پیچیده که ثمره جهانی‌سازی فراگیر است، اپل خود را استاد تدارکات نشان داده بود؛ شرکتی که با تأمین‌کنندگانی از سراسر جهان برای تولید نوآورانه‌ترین محصولات با بالاترین کیفیت و بهترین قیمت همکاری می‌کرد. آیفون مثال بارزی از یک محصول مدرن جهانی بوده و کماکان نیز هست. آیفون در دفتر مرکزی اپل در کوپرتینوی کالیفرنیا طراحی می‌شد و کارگران کارخانه فاکس‌کان در شهر ژنگژو در جنوب‌غربی پکن آن‌را مونتاژ می‌کردند. این محصول جهانی از قطعات و مواد خامی ساخته می‌شد که از چهل‌وسه کشور حاضر در شش قاره تأمین شده بود. (2) فقط در سال 2018، اپل بیش از 217 میلیون آیفون را روانه بازار کرده بود. (3) پیش از این هرگز سابقه نداشت که چنین محصول پیچیده‌ای در این تعداد انبوه تولید شود.
سال‌های بعد ثابت شد که منتقدین درباره کوک اشتباه می‌کردند. وی به‌خوبی ثابت کرد که می‌داند چگونه سودهای هنگفتی به‌دست آورد و ذی‌نفعان و سهام‌داران را راضی و خشنود سازد. اپل تحت راهنمایی‌های کوک روزبه‌روز موفق‌تر شد. در سال 2022 شرکت اپل سه تریلیون دلار در بازار ارزش‌گذاری شد و به نخستین شرکت سهامی عامی تبدیل گشت که تنها طی چهار سال ارزش بازارش از یک تریلیون دلار به سه تریلیون دلار رسیده است. (4) 
تا به امروز تیم کوک به‌خاطر مدیریت تحسین‌برانگیز خود بسیار مورد تمجید قرار گرفته است. اما در کمال تعجب، تدارکات به‌عنوان حوزه تخصص او از چنین ستایشی برخوردار نبوده است. در زمان انتصاب کوک عموماً تصور می‌شد که تدارکات سرانجام از سایه بیرون خواهد آمد و به‌عنوان موتور رشد در یک کسب‌وکار مدرن جهانی به رسمیت شناخته خواهد شد. حال که یک مدیر سابق تدارکات به بالاترین پله‌های نردبان ترقی در شرکت رسیده بود، بدون تردید دیگران هم می‌توانستند راه او را دنبال کنند، نمی‌توانستند؟
به هر تقدیر پاسخ این سؤال تا به امروز منفی بوده است. تعداد انگشت‌شماری از مدیران عامل شرکت‌های بزرگ، در گذشته در مقام مدیر ارشد تدارکات خدمت کرده‌اند. اپل در زمره تحسین‌برانگیزترین شرکت‌های جهان است که بزرگ‌ترین وجه تمایزش از دیگران، شیوه برخوردش با تأمین‌کنندگان و قرار دادن آنان در مرکز کسب‌وکارش است؛ حال آنکه اکثر بنگاه‌های بزرگ، تأمین‌کنندگان را عموماً نادیده گرفته‌اند.
***
تدارکات در بسیاری از شرکت‌ها - حتی شاید در اکثرشان - بخشی غیرجذاب و دوست‌نداشتنی از کسب‌و‌کار است. وقتی مدیرعامل شغلی را در بخش تدارکات به یکی از کارکنان پیشنهاد می‌دهد، آنان می‌دانند به مسیری فرستاده می‌شوند که به هیچ کجا نمی‌رسد. منتقل شدن به بخش تدارکات معادل سازمانیِ تبعید شدن به سیبری است که هیچ راه بازگشتی برای آن متصور نیست.