حقوق تجارت و سرمایه گذاری بین المللی (کتاب چهارم)
سرمایه گذاری بین المللی (مجموعه مقالات مشترک)
در دیباچهای که بر کتاب اول این مجموعه مقالات نگاشته شده است، اشاره شد به اینکه، قواعد و
مقررات متنوع، گسترده و متعددی هستند که حقوق تجارت و سرمایهگذاری بینالمللی را در حدود
یک نظام حقوقی نوین تشکیل میدهند. به حسب موضوع و عنوان این کتاب و رئوس مطالبی که در آن
مندرج است بیمناسبت نیست که کلیاتی در باب منحصراً حقوق سرمایهگذاری بینالمللی و به طور
خاص حقوق سرمایهگذاری خارجی در ایران، تبیین شود.
سرمایهگذاری بینالمللی که برای هر کشور جنبه سرمایهگذاری خارجی دارد، بدان معناست که
سرمایهدارانی که یا خودشان یا سرمایه آنها نسبت به یک کشور ، خارجی محسوب میشوند، سرمایه
خود را در آن کشور یا کشورهای دیگر به کار میگیرند. این سرمایهگذاری برای صاحب سرمایه با انتظار
سود آوری و برای کشور میزبان با انتظار شکوفایی اقتصادی و کمک به توسعه، ترقی و پیشرفت آن
انجام میشود. بنابراین، عنوان سرمایهگذاری بینالمللی به گردش سرمایه در سطح جهانی، و موضوع
سرمایهگذاری خارجی به ورود سرمایه از خارج به داخل یک کشور دلا لت دارد. این دو )سرمایهگذاری
بینالمللی و خارجی( از جهت قواعد و مقررات و اصول حقوقی اشتراکات فراوانی دارند. در هر دو حوزه
هم منابع حقوقی بینالمللی وجود دارد و هم منابع حقوقی ملی، و در موارد بسیار این دو منبع همافزایی
12 حقوق تجارت و سرمایه گذاری بین المللی
دارند و مکمل یکدیگر هستند و بر سرمایه گذاری با منشاء خارجی در کشورها حاکم می باشند. بنابراین،
حقوق سرمایه گذاری بین المللی و حقوق سرمایه گذاری خارجی به صورت دو عنوان مشابه استفاده
می شوند. از طرفی این اعتقاد وجود دارد که هر دو عنوان یک جزء از حقوق تجارت بین الملل یا حقوق
تجارت خارجی کشورها هستند.
به طور کلی می توان گفت سرمایه گذاری یک مفهوم کلی در علم اقتصاد است و بر اقتصاد ملی
کشورها تاثیر فراوانی دارد؛ سبب تحریک رشد اقتصادی نیز می شود، لذا اهداف توسعه ای کشورها در
آن نهفته است. عموماً در سرمایه گذاری خارجی، تأمین مالی خارجی پروژه ها، دسترسی به بازارهای
صادراتی جدید و در نتیجه توسعه صادرات و واردات محصول، گسترش سطح رقابت در امور تجاری،
مبادله تجربه های اقتصادی، انتقال دانش فنی و فناوری های جدید، که منتهی به ایجاد امنیت وتوسعه
اقتصادی، پیشرفت آبادانی، ایجاد اشتغال گسترده، دستیابی به تخصص و مدیریت روزامد و اصلاح
نظام مدیریتی ناکارآمد می شوند، وجود دارد.
سرمایه گذاری تعاریف گوناگونی دارد. پاسخ به این پرسش که سرمایه گذاری در یک کشور چیست و یا
چه تعریفی از سرمایه گذاری و یا سرمایه و خارجی بودن آن وجود دارد باید در قانون هر کشور یا به عبارت
دیگر در قانون حاکم بر آن سرمایه گذاری جستجو شود. در یک چشم انداز کلی سرمایه گذاری عبارت
است از گسیل شدن منابع مالی از داخل و خارج از کشور به منابع نیازمند آن کشور ، از جمله کسب
وکارو تجارت و اکتشاف و تولید. این عمل با انگیزه سودآوری انجام می شود تا علاوه بر تاثیرگذاری در
رشد و توسعه اقتصاد و تقویت زیربنای اقتصاد ملی کشور خارجی منفعتی هم نصیب سرمایه گذار کند.
او باید بتواند اصل و فرع سرمایه اش را، در صورتی که خارجی باشد، از کشور خارج کند.
سرمایه گذاری ابعاد، انواع و صور مختلفی دارد و در یک تقسیم بندی کلی، به دو نوع داخلی و
خارجی تقسیم می شود. سرمایه گذاری خارجی هم یا مستقیم است )مانند فراهم نمودن دارایی فیزیکی
یا از طریق مشارکت مستقیم در طرح ها یا سرمایه شرکت ها برای تجارت یا تولید (، یا سرمایه گذاری
خارجی غیرمستقیم )سود آوری محض مانند سرمایه گذاری در سهام از طریق خرید سهام شرکت های
خارجی در بازار بورس و یا از طریق ترتیبات قراردادی مقرر در قانون(. هر دو نوع سرمایه گذاری شامل
نقدی و غیر نقدی، خرد و کلان ، و اشخاص حقیقی و حقوقی می شود.
| نویسنده |
حمید رضا نیک بخت |
| مترجم | |
| ناشر | شرکت چاپ و نشر بازرگانی |
| تعداد صفحات | 330 صفحه |
| دسته بندی | تازه های نشر |
| تاریخ انتشار | 1404 |
| شابک | 9786223742125 |
| قیمت | 471,000 تومان |
| زبان | فارسی |
دیباچه 11
فصل یک: نظام حقوقی سازمان تجارت جهانی ) 23 )WTO
چکیده 23
مقدمه 24
قسمت اول: مطالعه کلی 27
الف - مقدمه 27
ب - تاریخچه 28
ج - اهداف سازمان تجارت جهانی 30
د- ارکان اصلی سازمان تجارت جهانی 31
ه - دورهای مذاکرات تجاری توافقنامه کلی 32
و - توافقنامه های دور اوروگوئه 32
1. توافقنامه کلی تجارت خدمات 34
2. توافقنامه جنبه های تجاری حقوق اموال معنوی 35
قسمت دوم: قواعد ماهوی 37
الف- مقدمه 37
ب - عناوین مواد توافقنامه کلی 37
1. شرط مطلوب ترین رفتار با دول عضو )شرط دول کامله الوداد( 39
2. تعرفه ها 40
3. موانع غیرتعرفه ای 41
4. اصل رفتار ملی 42
5. سهمیه ها 43
6. بازرگانی دولتی 44
7. اقدامات بازارشکنی و یارانه ها )دامپینگ و سوبسید( 44
8. استثنائات 46
قسمت سوم: قواعد شکلی )آیین حل اختلاف( 47
الف - مقدمه 47
ب - قواعد حل اختلاف توافقنامه کلی ) گات( 48
ج - سیستم حل اختلاف در سازمان تجارت جهانی ) 51 )WTO
6 حقوق تجارت و سرمایه گذاری بین المللی
نتیجه گیری 56
منابع 59
فصل دوم: مجموعه مقررات رفتاری بین المللی در خصوص انتقال فناوری )مطالعه ی پیش نویس سال 1985 آنکتاد( 63
چکیده 63
مقدمه 64
قسمت اول:آماده سازی مجموعه مقررات رفتاری بین المللی در خصوص انتقال فناوری 68
قسمت دوم: مقررات پیش نویس نهایی 74
الف- مقدمه، تعاریف و قلمرو اعمال 74
1. مقدمه سند 74
2. تعاریف 76
3. قلمرو اعمال سند 80
ب - اهداف و اصول سند 80
1. اهداف 81
2. اصول 82
ج - مقررات ملی ناظر بر قراردادهای انتقال فناوری 83
د - اقدامات تجاری محدود کننده 85
ه- مسئولیت ها و تعهدات طرفین 91
1. مرحله مذاکره 91
2. مرحله تنظیم قرارداد 93
و- سایر مقررات 93
نتیجه گیری 96
منابع 98
فصل سوم: حفظ منافع اساسی دولت میزبان در توافقات سرمای هگذاری بین المللی 103
چکیده 103
مقدمه 104
قسمت اول: شرط استثنای منافع اساسی در توافقات سرمایه گذاری بین المللی 107
الف - شیوه ی درج شرط استثنای منافع اساسی در توافقات سرمایه گذاری بین المللی 107
1. تقسیم بندی شرط استثنای منافع اساسی به لحاظ قلمرو اعمال آن 108
اول - استثنای عام 108
دوم - استثنای خاص 109
یک - استثنا نسبت به تعهد به پذیرش سرمایه گذاری خارجی 109
دو- استثنا نسبت به تعهد به رعایت استاندارد رفتار ملی 111
سه- استثنا نسبت به تعهد به رعایت استاندارد رفتار دولت کامله الوداد 111
چهار - استثنا نسبت به تعهد به انتقال وجوه حاصل از سرمایه گذاری 113
سوم - عدم اعمال استثنا در مورد مقررات خاص توافق سرمایه گذاری 113
یک - عدم اعمال استثنا نسبت به تعهد به عدم مصادره 114
دو - عدم اعمال استثنا نسبت به تعهد به جبران خسارت 114
یملطبا ی فصست هف لر
7
2. تقسیم بندی شرط استثنای منافع اساسی به لحاظ درجه استقلال دولت میزبان در استناد به این استثنا 115
اول - شروط خود قضاوتی 115
دوم . شروط غیر خود قضاوتی 118
ب- شرایط استناد به شرط استثنای منافع اساسی و اثر آن در توافقات سرمایه گذاری بین المللی 119
1. شرایط استناد به شرط استثنای منافع اساسی در توافقات سرمایه گذاری بین المللی 119
اول - ضرورت پاسخ دولت میزبان 119
دوم - غیرخودسرانه و غیر تبعیض آمیز بودن اقدامات دولت میزبان 120
سوم - عدم ایجاد محدودیت ناروا در سرمایه گذاری یا تجارت 121
چهارم - سایر شرایط 121
2. اثر استناد به شرط استثنای منافع اساسی 122
قسمت دوم: شرط استثنای منافع اساسی درآیینه آرای داوری سرمایه گذاری بینالمللی 122
الف - رابطه شرط استثنای منافع اساسی با دفاع اضطرارحقوق بین الملل عرفی در پرتو آرا داوری 123
ب - تفسیر شرط استثنای منافع اساسی در پرتوآرا داوری 125
1. تفسیر اصطلاح نظم عمومی و منافع امنیتی اساسی 125
2. تفسیر خودقضاوتی یا غیرخودقضاوتی بودن شرط استثنای منافع اساسی 129
3. تفسیر شرط ضرورت اقدامات صورت گرفته جهت اعمال مقرره مربوط به استتثنا 131
4. اثر اعمال شرط استثنای منافع اساسی 133
نتیجهگیری 134
منابع 136
چکیده )انگلیسی( 137
فصل چهارم: جنبههای حقوقی تامین مالی پروژه در تجارت بینالملل 139
چکیده 139
مقدمه 140
قسمت اول: مفاهیم وکلیات 141
الف - مفهوم تامین مالی پروژه 141
ب - اشخاص مشارکتکننده در تامین مالی پروژه 143
1. حمایتکننده پروژه 143
2. شرکت پروژه 144
3. دولت میزبان 144
4. تامین کننده و خریدار محصول 145
5. قرضدهندگان تجاری 146
6. پیمانکار و عامل یا بهرهبردار 147
7. آژانس رتبهبندی و ممیز الگو 148
8. مشاوران 148
قسمت دوم: ساختار و چارچوب قراردادی تامین مالی پروژه 149
الف - ساختارهای تامین مالی پروژه 149
1. شرکت 150
2. مشارکتهای عام 151
8 حقوق تجارت و سرمایه گذاری بین المللی
3. مشارکت های محدود 152
4. شرکت با مسئولیت محدود 152
5.امتیاز 153
6. ساخت، بهره برداری و انتقال 154
7. سرمایه گذاری مشترک 155
8. تامین مالی اسلامی 156
ب - چارچوب های قراردادی تامین مالی پروژه 156
1. توافقنامه اعتبار 157
2. قرارداد وثیقه 157
3. قرارداد ساخت 159
4. قرارداد بهره برداری، حفظ و نگهداری 160
5. قراردادهای تهیه و تامین نیازهای داخلی پروژه 161
6. قراردادهای خرید و فروش محصول 162
نتیجه گیری 163
منابع 164
چکیده )انگلیسی( 166
فصل پنجم: سرمای هگذاری خارجی در سبد اوراق بهادار )پورتفولیو(: رویکرد دیوان های داوری و معاهدات سرمایه گذاری 167
چکیده 167
مقدمه 168
قسمت اول: عناصر سرمایه گذاری و مفهوم سرمایه گذاری پورتفولیو 172
الف - مفهوم سرمایه گذاری پورتفولیو 174
1. اقسام اوراق بهادار 175
2. تعریف سرمایه گذاری پورتفولیو 176
3. تفاوت سرمایه گذاری پورتفولیو با سرمایه گذاری مستقیم 179
ب - عناصر سرمایه گذاری 180
1. تعهد به تأمین منابع 182
2. مدت زمان 183
3. ریسک )خطر ( 184
قسمت دوم: اعمال عهدنامه های سرمایه گذاری نسبت به سرمایه گذاری پورتفولیو 185
الف - اعمال عهدنامه های دو جانبه سرمایه گذاری 186
1. مضیق بودن مصادیق سرمایه گذاری 186
2. سرمایه گذاری در قلمرو کشور پذیرنده 188
3. کمک به توسعه کشور میزبان 189
4. سرمایه گذاری بر طبق قانون ملی 190
ب - اعمال عهدنامه ایکسید 193
1. اوراق بهادار سرمایه ای 194
2. اوراق بهادار بدهی 196
نتیجه گیری 197
یملطبا ی فصست هف لر
9
منابع 199
چکیده )انگلیسی( 203
فصل ششم: حق اتباع و سرمایهگذارن خارجی در دسترسی به شبکه انرژی )با اضافات( 205
چکیده 205
مقدمه 206
قسمت اول: حقوق اتباع بیگانه و تعهدات دولت میزبان در سرمایهگذاری خارجی 208
الف - حقوق اتباع بیگانه در حقوق بینالملل عام 208
ب- تعهدات دولت میزبان در قبال سرمایه گذاران خارجی 209
1. تعهد به پذیرش وحمایت یا تشویق سرمایه گذاری 209
2. استانداردهای حمایتی 210
اول - رفتار عادلانه و منصفانه 210
دوم - حمایت و امنیت کامل 211
قسمت دوم : الزامات دولت در تامین امنیت عرضه، شبکه های انتقال و توزیع انرژی 212
الف - الزامات فراملی 212
ب- الزامات ملی 214
قسمت سوم: حدود مسئولیت دولت در تامین انرژی سرمایه گذاران و اتباع خارجی 216
الف - در قبال اتباع خارجی 216
ب - در قبال سرمایه گذاران خارجی 217
1. سلب مالکیت )مصادره اموال( 218
2. قوه قاهره 221
3. انتظارات مشروع 223
4. رفتار ملی 225
نتیجه گیری 226
منابع 228
چکیده )انگلیسی( 231
فصل هفتم: رویکردی حقوقی به ترتیبات نوین در معاهدات سرمایهگذاری و تاثیر آن بر توسعهی پایدار 233
چکیده 233
مقدمه 234
قسمت اول: مفهوم ترتیبات نوین و تعیین حوزه ی این مفهوم 235
الف- مفهوم ترتیبات نوین 235
ب- اصول و مبانی ترتیبات نوین 237
قسمت دوم: مفهوم توسعه ی پایدار و ارتباط آن با ترتیبات نوین سرمایهگذاری مستقیم خارجی 238
الف- فرض اول: عدم سازگاری سرمایهگذاری خارجی و توسعه پایدار 239
ب- فرض دوم: سازگاری سرمایهگذاری خارجی با توسعه پایدار 240
قسمت سوم: مبانی نظام حقوقی ترتیبات نوین سرمایهگذاری 242
الف - نظام ملی 242
ب- نظام بینالمللی 244
10 حقوق تجارت و سرمایه گذاری بین المللی
1. گنجاندن تعهدات الزام آور و مبنایی در معاهدات سرمایه گذاری در خصوص ... 245
2. متناسب و متقابل نمودن تعهدات دولت ها و سرمایه گذاران و ارتقای سرمایه گذاری مسئولانه 246
3. محافظت از کشور سرمایه پذیر در مقابل تقبل تعهدات ناعادلانه و ایجاد هزینه ی بالا برای ... 246
ج - بررسی جایگاه ترتیبات نوین در رویه ی ایکسید 247
248 Phoenix Action Ltd. v. Czech Republic .1
249 Biwater Gauff Ltd. v. United Republic of Tanzania .2
250 Saba Fakes v. Republic of Turkey .3
4. نتیجه گیری در خصوص دیدگاه ایکسید 251
نتیجه گیری 252
منابع 254
پیوس تها 259
پیوست یک: قانون تشویق و حمایت سرمایه گذاری خارجی 259
پیوست دو : آیین نامه اجرایی قانون تشویق و حمایت سرمایه گذاری خارجی 266
پیوست سه: فهرست قوانین موافقتنامه های تشویق و حمایت متقابل از سرمایه گذاری بین دولت جمهوری اسلامی ایران و
برخی از دولت های دیگر بر اساس تاریخ لازم الاجرا شدن آن قوانین 278
پیوست چهار : نمونه هایی از معاهدات سرمایه گذاری دوجانبه ایران 281
1. قانون موافقتنامه تشویق و حمایت متقابل از سرمایه گذاری بین دولت جمهوری اسلامی ایران و دولت مجارستان 281
2. قانون موافقتنامه تشویق و حمایت متقابل از سرمایه گذاری بین دولت جمهوری اسلامی ایران و دولت جمهوری چک 298
3.قانون موافقتنامه تشویق و حمایت متقابل از سرمایه گذاری بین دولت جمهوری اسلامی ایران و دولت فدراسیون
روسیه و تشریفات )پروتکل( آن 311
4. قانون موافقتنامه تشویق و حمایت متقابل از سرمایه گذاری بین دولت جمهوری اسلامی ایران و دولت جمهوری فدرال
آلمان 320
پیوست پنج : قانون راجع به جلب و حمایت سرمایه های خارجی - مصوب ۷ آذر ماه ۱۳۳۴
در دیباچهای که بر کتاب اول این مجموعه مقالات نگاشته شده است، اشاره شد به اینکه، قواعد و
مقررات متنوع، گسترده و متعددی هستند که حقوق تجارت و سرمایهگذاری بینالمللی را در حدود
یک نظام حقوقی نوین تشکیل میدهند. به حسب موضوع و عنوان این کتاب و رئوس مطالبی که در آن
مندرج است بیمناسبت نیست که کلیاتی در باب منحصراً حقوق سرمایهگذاری بینالمللی و به طور
خاص حقوق سرمایهگذاری خارجی در ایران، تبیین شود.
سرمایهگذاری بینالمللی که برای هر کشور جنبه سرمایهگذاری خارجی دارد، بدان معناست که
سرمایهدارانی که یا خودشان یا سرمایه آنها نسبت به یک کشور ، خارجی محسوب میشوند، سرمایه
خود را در آن کشور یا کشورهای دیگر به کار میگیرند. این سرمایهگذاری برای صاحب سرمایه با انتظار
سود آوری و برای کشور میزبان با انتظار شکوفایی اقتصادی و کمک به توسعه، ترقی و پیشرفت آن
انجام میشود. بنابراین، عنوان سرمایهگذاری بینالمللی به گردش سرمایه در سطح جهانی، و موضوع
سرمایهگذاری خارجی به ورود سرمایه از خارج به داخل یک کشور دلا لت دارد. این دو )سرمایهگذاری
بینالمللی و خارجی( از جهت قواعد و مقررات و اصول حقوقی اشتراکات فراوانی دارند. در هر دو حوزه
هم منابع حقوقی بینالمللی وجود دارد و هم منابع حقوقی ملی، و در موارد بسیار این دو منبع همافزایی
12 حقوق تجارت و سرمایه گذاری بین المللی
دارند و مکمل یکدیگر هستند و بر سرمایه گذاری با منشاء خارجی در کشورها حاکم می باشند. بنابراین،
حقوق سرمایه گذاری بین المللی و حقوق سرمایه گذاری خارجی به صورت دو عنوان مشابه استفاده
می شوند. از طرفی این اعتقاد وجود دارد که هر دو عنوان یک جزء از حقوق تجارت بین الملل یا حقوق
تجارت خارجی کشورها هستند.
به طور کلی می توان گفت سرمایه گذاری یک مفهوم کلی در علم اقتصاد است و بر اقتصاد ملی
کشورها تاثیر فراوانی دارد؛ سبب تحریک رشد اقتصادی نیز می شود، لذا اهداف توسعه ای کشورها در
آن نهفته است. عموماً در سرمایه گذاری خارجی، تأمین مالی خارجی پروژه ها، دسترسی به بازارهای
صادراتی جدید و در نتیجه توسعه صادرات و واردات محصول، گسترش سطح رقابت در امور تجاری،
مبادله تجربه های اقتصادی، انتقال دانش فنی و فناوری های جدید، که منتهی به ایجاد امنیت وتوسعه
اقتصادی، پیشرفت آبادانی، ایجاد اشتغال گسترده، دستیابی به تخصص و مدیریت روزامد و اصلاح
نظام مدیریتی ناکارآمد می شوند، وجود دارد.
سرمایه گذاری تعاریف گوناگونی دارد. پاسخ به این پرسش که سرمایه گذاری در یک کشور چیست و یا
چه تعریفی از سرمایه گذاری و یا سرمایه و خارجی بودن آن وجود دارد باید در قانون هر کشور یا به عبارت
دیگر در قانون حاکم بر آن سرمایه گذاری جستجو شود. در یک چشم انداز کلی سرمایه گذاری عبارت
است از گسیل شدن منابع مالی از داخل و خارج از کشور به منابع نیازمند آن کشور ، از جمله کسب
وکارو تجارت و اکتشاف و تولید. این عمل با انگیزه سودآوری انجام می شود تا علاوه بر تاثیرگذاری در
رشد و توسعه اقتصاد و تقویت زیربنای اقتصاد ملی کشور خارجی منفعتی هم نصیب سرمایه گذار کند.
او باید بتواند اصل و فرع سرمایه اش را، در صورتی که خارجی باشد، از کشور خارج کند.
سرمایه گذاری ابعاد، انواع و صور مختلفی دارد و در یک تقسیم بندی کلی، به دو نوع داخلی و
خارجی تقسیم می شود. سرمایه گذاری خارجی هم یا مستقیم است )مانند فراهم نمودن دارایی فیزیکی
یا از طریق مشارکت مستقیم در طرح ها یا سرمایه شرکت ها برای تجارت یا تولید (، یا سرمایه گذاری
خارجی غیرمستقیم )سود آوری محض مانند سرمایه گذاری در سهام از طریق خرید سهام شرکت های
خارجی در بازار بورس و یا از طریق ترتیبات قراردادی مقرر در قانون(. هر دو نوع سرمایه گذاری شامل
نقدی و غیر نقدی، خرد و کلان ، و اشخاص حقیقی و حقوقی می شود.
© Copyright 2019 All Rights Reserved
طراحی سایت : نونگار پردازش