1.1. مقدمه
در فصل آغازین کتاب «اکسیر استراتژی» به مفهوم اساسی استراتژی و نقش محوری آن در مدیریت استراتژیک می‌پردازیم. در این فصل، سفری برای درک ماهیت استراتژی آغاز می‌نماییم، تعاریف مختلف آن را مورد بررسی قرار می‌دهیم و عناصر کلیدی شکل‌دهنده فرآیند مدیریت استراتژیک را آشکار می‌سازیم. هدف اصلی در این فصل، ایجاد زمینه‌ای برای درک پیچیدگی‌های مدیریت استراتژیک است. علاوه بر این، توجه خود را به محیط کسب‌وکار پویایی که استراتژی‌ها در آن عمل می‌کنند، معطوف می‌سازیم. در ادامه، پیچیدگی‌های دورنمای کسب‌وکار امروزی را پیمایش می‌نماییم و آشفتگی و عدم‌اطمینانی را که سازمان‌ها با آن مواجه هستند، برجسته می‌کنیم. با تأکید بر اهمیت تجزیه‌وتحلیل محیط و شناسایی عوامل کلیدی محیطی، هدف این است که به این سؤال پاسخ دهیم که چگونه محیط کسب‌وکار بر تصمیم‌گیری استراتژیک تأثیر می‌گذارد؟
با عمیق‌ترین شدن در مباحث، با چالش انتخاب رویکرد استراتژیک متناسب با زمینه سازمانی خاص و محیط کسب‌وکاری که سازمان در آن فعالیت می‌کند، مواجه می‌شویم. برای مقابله با این چالش، پالت استراتژی معرفی می‌شود؛ چارچوبی که برای هدایت تصمیم‌گیری استراتژیک از طریق طبقه‌بندی محیط‌ها بر اساس سطوح انعطاف‌پذیری، غیرقابل پیش‌بینی بودن و طاقت فرسایی آن‌ها طراحی شده است. هدف ما از معرفی این چارچوب، بررسی مجموعه متنوعی از رویکردها به استراتژی و به‌کارگیری پالت استراتژی می‌باشد.
در نهایت، کاوش ما در این فصل به موانع و دام‌هایی که ممکن است در کاربرد پالت استراتژی با آن‌ها مواجه شویم، منتهی می‌شود. با تصدیق و پرداختن به این چالش‌ها، تلاش می‌کنیم راه را برای درک دقیق پالت استراتژی و پیامدهای عملی آن هموار سازیم.
در طول این فصل، از شما دعوت می‌کنیم که به این سؤالات فکر کنید: استراتژی برای شما چه معنایی دارد؟ درک شما از استراتژی با مفاهیم ارائه شده در اینجا چگونه هماهنگ است؟ و چگونه بینش‌های به‌دست‌آمده از این فصل می‌توانند رویکرد شما به مدیریت استراتژیک را تقویت کند؟ در این سفر فکری به ما بپیوندید تا جوهرة استراتژی را آشکار سازیم و سفری متحول کننده را در قلمروهای مدیریت استراتژیک آغاز کنیم.

2.1. مفهوم استراتژی
استراتژی شیوه‌ای برای دستیابی به هدف یا نتایج مطلوب کسب‌وکار است. برنامه‌ریزی برای مدت زمان طولانی رویکرد غالب در استراتژی کسب‌وکار بوده است. استراتژی‌های اثربخش کسب‌وکار هرگز به همین رویکرد محدود نیستند (ریوز و همکاران، 2012).
مدیریت استراتژیک یک حوزه یکپارچه کننده از مدیریت است که تجزیه و تحلیل، تدوین و پیاده‌سازی را در راستای دست یابی به مزیت رقابتی ترکیب می‌کند.
تسلط بر مدیریت استراتژیک شما را قادر می‌سازد یک شرکت یا یک سازمان غیرانتفاعی را به‌عنوان یک کل مشاهده کنید. همچنین به شما این امکان را می‌دهد که مانند یک مدیر کل فکر کنید و به سازمان خود کمک نمایید تا به عملکرد برتر دست یابید.
استراتژی مجموعه‌ای از اقدامات هدفمند و یکپارچه است که یک شرکت برای به دست آوردن و حفظ عملکرد برتر نسبت به رقبا انجام می‌دهد.
استراتژی نتیجه فرآیند مدیریت استراتژیک است.
شرکت‌ها و سازمان‌ها به منظور دستیابی به عملکرد برتر، برای کسب منابع رقابت می‌کنند: سرمایه‌گذاری‌های خطرپذیر برای دست یابی به سرمایه مالی و انسانی، شرکت‌های موجود برای رشد سودآور، سازمان‌های خیریه برای کسب کمک‌های مالی، دانشگاه‌ها برای جذب بهترین دانشجویان و اساتید، تیم‌های ورزشی برای قهرمانی و افراد مشهور برای شناخته شدن توسط جامعه.
یک استراتژی خوب شرکت را قادر می‌سازد تا در هر شرایط رقابتی به عملکرد برتر و مزیت رقابتی نسبت به رقبای خود دست یابد.
یک استراتژی خوب شامل سه عنصر کلیدی است که فرآیند مدیریت استراتژیک را تشکیل می‌دهند (روترمل، 2023):
تشخیص برای شناسایی چالش رقابتی. تشخیص شامل تجزیه و تحلیل محیط‌های خارجی و داخلی شرکت است. یک استراتژی خوب باید با تشخیص دقیق و نقادانه چالش رقابتی شروع شود.
یک سیاست راهنما برای مواجهه با چالش رقابتی از طریق تدوین استراتژی. سیاست راهنما پایه و اساس ایجاد استراتژی‌های بنگاه، کسب‌وکار و کارکرد یک شرکت را فراهم می‌نماید. پس از تشخیص چالش رقابتی، رهبران استراتژیک باید در پاسخ به آن، یک سیاست راهنمای موثر تدوین کنند. استراتژی توسعه‌یافته باید در بلندمدت سازگاری داشته باشد و اغلب با تعهدات استراتژیک پشتیبانی شود.
مجموعه‌ای از اقدامات منسجم برای پیاده‌سازی سیاست راهنمای شرکت. رهبران استراتژیک یک سیاست راهنما را از طریق مجموعه‌ای از اقدامات منسجم پیاده‌سازی می‌کنند.
جوهره وجودی مدیریت استراتژیک مطالعه علت عملکرد بهتر برخی از شرکت‌‌ها است. بنابراین، مدیران باید چگونگی رقابت شرکت را به‌گونه‌ای تعیین نمایند تا شرکت به مزایایی با پایداری طولانی مدت دست یابد. این امر به معنی تمرکز بر دو سوال اساسی است:
چگونه باید برای ایجاد مزیت رقابتی در بازار رقابت کنیم؟
مدیران تعیین می‌‌کنند که آیا شرکت باید خود را به‌عنوان تولیدکننده کم هزینه معرفی نماید یا محصولات و خدماتی را توسعه دهد که منحصر به فرد بوده و شرکت را قادر می‌سازد قیمت‌های بالاتری اعمال کند؛ یا باید از هر دو به صورت ترکیبی استفاده نماید؟
چگونه می‌توانیم مزیت‌های رقابتی‌‌ای در بازار ایجاد نماییم که منحصربه‌فرد و ارزشمند بوده و تقلید یا جایگزینی آن برای رقبا دشوار باشد؟
این سوال به این معنی است که مدیران به جای مزیت‌‌های موقت، باید مزیت‌‌های پایداری را ایجاد نمایند که چنین ویژگی‌هایی داشته باشند.

چهار ویژگی کلیدی مدیریت استراتژیک:
اول از همه، مدیریت استراتژیک شرکت را به سمت آرمان‌‌ها و اهداف کلی سازمانی هدایت می‌‌نماید.
یعنی تلاش‌ها نه صرفاً در یک حوزه کارکردی واحد، بلکه در کل سازمان باید در جهت دست‌یابی به بهترین‌‌ها معطوف شوند.
برخی از نویسندگان از این دیدگاه به‌عنوان «عقلانیت سازمانی در مقابل عقلانیت فردی» یاد کرده‌‌اند. یعنی آنچه ممکن است برای یک حوزه کارکردی «عقلانی» یا ایده‌‌آل به نظر برسد، مانند عملیات، ممکن است به نفع کل شرکت نباشد.
دوم، مدیریت استراتژیک ذی‌‌نفعان متعددی را در تصمیم‌‌گیری در بر می‌گیرد.
ذی‌‌نفعان آن دسته از افراد، گروه‌‌ها و سازمان‌‌هایی هستند که در موفقیت سازمان «نقش» دارند، از جمله مالکان (سهامداران در یک شرکت سهامی عام)، کارمندان، مشتریان، تامین‌‌کنندگان، به طور کلی جامعه، و الی آخر.
اگر مدیران روی یک ذی‌‌نفع واحد تمرکز نمایند، موفق نخواهند شد.
سوم، مدیریت استراتژیک مستلزم ترکیبی از دیدگاه‌‌های کوتاه‌‌مدت و بلندمدت است.
پیتر سنگه، از این نیاز به‌عنوان «تنش خلاق» یاد کرده است. به این معنا که مدیران باید هم چشم‌اندازی برای آینده سازمان داشته باشند و هم بر نیازهای عملیاتی فعلی آن تمرکز نمایند.
با این حال، بازارهای مالی می‌‌توانند فشارهای قابل توجهی بر مدیران اجرایی جهت دست‌یابی به آماج‌‌‌‌های عملکردی کوتاه‌‌مدت وارد سازند.
مطالعات نشان می‌‌دهند که رهبران شرکت‌ها اغلب ره‌‌یافتی کوتاه‌مدت دارند که به‌ضرر خلق ارزش بلندمدت برای سهامداران است.
چهارم، مدیریت استراتژیک شامل تشخیص و تحلیل(سبک و سنگین نمودن) بین اثربخشی و کارایی است.
برخی از نویسندگان به این موضوع، به‌عنوان تفاوت بین «انجام کار درست» (اثربخشی) و «انجام درست کارها» (کارآمدی) اشاره نموده‌اند.
در حالی که مدیران باید منابع را عاقلانه تخصیص داده و استفاده نمایند، همچنان باید تلاش خود را در جهت دست‌یابی به اهداف کلی سازمانی معطوف سازند.
مدیران موفق باید مدام سبک و سنگین نمایند.
این موضوع اصلی‌‌ترین مؤلفه در انجام مدیریت استراتژیک است.
مدیران باید در مواقعی بر کوتاه‌‌مدت و کارایی تمرکز نمایند؛ در مواقع دیگر، بر بلندمدت و گسترش دامنه محصول-بازار شرکت به منظور پیش‌بینی فرصت‌ها در محیط رقابتی تاکید داشته باشند.
استراتژی همان حل مسئله است و بهترین رویکرد برای آن به مسئله مشخصی بستگی دارد که با آن مواجهید.